Over katten, software en piraterij

Over de herkomst van de uitdrukking ‘een kat in de zak kopen’ bestaan een belangrijke theorie. De uitdrukking zou uit de tijd stammen dat bonthandelaren nog jassen van kattenbont maakten. Niet alle katten waren daarvoor echter goed, eigenlijk waren alleen maar zwarte katten geschikt. Sommigen probeerden soms toch andersgekleurde katten met te verpatsen aan een bonthandelaar. Dat deden ze door de kat aan te bieden in een zak, in de hoop dat de handelaar erop vertrouwde dat het een zwarte kat zou zijn en niet in de zak keek. Later, als bleek dat hij zich had laten oplichten, zei men dat hij een ‘kat in de zak had gekocht’.

Binnenkort ga ik met pensioen en moet ik een belangrijke beslissing nemen. De computer waarop ik werk is eigendom van mijn huidige werkgever en in principe de software erop dan ook. Als ik het allemaal volgens de regels doe, moet ik, als ik de computer van mijn ‘vrijgevige’ (sic) werkgever mag houden en verder blijf gebruiken een ‘total wipe out’ doen en alle software wissen. Daarna moet ik mij naar de winkel reppen en de pas gewiste software die ik eigenlijk nog wens te gebruiken weer aankopen.

Softwarefabrikanten hebben ons het idee opgedrongen dat software intellectuele eigendom is. Als we daar dieper op ingaan moeten we echter vaststellen dat die bewering onzin is die alleen door naïevelingen au serieux kan genomen worden.

Er bestaat waarschijnlijk weinig discussie over het feit dat een roman, gedicht, theaterstuk, muzikale compositie, beeldhouwwerk, schilderij of foto, kortom, beeldende kunst onder de noemer intellectuele eigendom vallen. Het zijn ofwel absoluut unieke producten, zoals een schilderij dat slechts een persoon kan bezitten of vele werken zoals een boek. Het ene kan slechts een persoon bezitten en van het tweede kunnen veel mensen een kopie in eigendom hebben. Software behoort zeker niet tot de eerste categorie, de vraag is dan ook of het tot de tweede hoort.

Ten eerste, een boek heeft een auteur, een muziekstuk een componist, een schilderij een schilder en een beeld een beeldhouwer. Dat zijn de mensen die de rechten op die werken hebben en daar is ook weinig betwisting over. Maar wie is de auteur van software?

Ten tweede, boeken (behalve schoolboeken, cursussen en dergelijke), muziekstukken, schilderijen, enz., bestaan slechts in één versie. Louis-Paul Boon had geen carrière kunnen maken door het steeds opnieuw herschrijven van De Kapellekensbaan. Ook niet door het nu en dan en toe hier en ginds een beetje te verbeteren. Hoewel ik wel kan vermoeden dat als je het hem gevraagd had, hij zou gezegd hebben dat het had kunnen worden verbeterd. Auguste Rodin maakte ook geen tientallen versies van De Denker die hij dan verkocht als upgrades.

Ten derde, als je een exemplaar van een boek koopt is het van jou en niet van de auteur of de uitgever. Je kunt ermee doen wat je wilt. Je kunt het verkopen, weggeven, uitlenen, er notities in maken, het herschrijven en er bladzijden uitscheuren. Softwarefabrikanten willen dit alles verbieden. Ze beweren zelfs dat ze eigenaar blijven en alleen het recht van gebruik verkopen. Eigenlijk verkopen ze dus niets maar verhuren ze gewoon hun software.

Als je iets te verhuren is de norm dat je het voor een bepaalde periode verhuurt. Eens die periode voorbij wil je het dan wel graag terug. Net als wanneer je naar de mediatheek gaat en er een boek, CD of DVD meekrijgt, je weet dat je die slechts meekrijgt voor een bepaalde tijd. De mediatheek wil het na die periode graag terug. Maar Microsoft, om één van die softwarefabrikanten te noemen, wil geen oude versies van Windows terug, het wil niet eens de nieuwe versies terug. Je kunt je dan ook afvragen wat voor soort van eigendom softwarefabrikanten dan wel hebben. 

Als ik iets verhuur blijf ik eigenaar met alle rechten van dien, verkoop ik echter iets betekent het dat ik er geen verdere aanspraak op maak. Als ik iets niet terug wil maak ik er in principe dan ook verder geen aanspraak meer op. Om een ​​claim te behouden moet ik het terug willen en niet verkopen, weggegooien, of weggeven. Dus hoewel softwarefabrikanten eigenaar beweren te zijn, zijn ze eigenaar van niets want ze willen het niet terug.

Software wordt geschreven met behulp van software. Verschrikkelijk veel wordt gerecycleerd of herbruikt. Er zijn kilometers soortgelijke code in soortgelijke programma's die soortgelijke functies uitvoeren. Niet zo in romans, muzikale composities en andere beeldende kunst. Dus als software intellectueel eigendom is dan is het wel een vreemd soort intellect en een vreemd soort eigendom.

In werkelijkheid is software een product gemaakt door werknemers in een fabriek. De software-engineer, programmeur, enz. is niet anders dan de lasser of de schrijnwerker. Elk heeft een specifieke vaardigheid geleerd. Niemand is betrokken bij een intellectueel opzet en dat is de voornaamste reden waarom software vaak zo slecht is. Er zitten geen fouten in echte intellectuele eigendom, het heeft geen leemtes in de beveiliging. Auteurs, schilders, componisten, beeldhouwers, dichters laten je in tegenstelling tot softwarefabrikanten geen verklaring onderschrijven die hen vrijwaart van alle mogelijke schade voor je hun creatie ‘gebruikt’.

Dan is er nog de aanspraak die ze maken op al het verloren geld. Dat kan natuurlijk maar het is niet zo vanzelfsprekend als velen schijnen te denken. Deze bewering stoelt op een veronderstelling die duidelijk vals is. De veronderstelling is dat iedereen die de software pirateert die zou hebben gekocht als hij niet anders kon. Maar dat is ook maar een verhaaltje.

We dienen een eerste onderscheid te maken tussen degenen die software pirateren om die dan verder te verkopen en degenen die pirateren voor eigen gebruik. Weinigen zullen ontkennen dat de eerste categorie piraten betrokken zijn bij een, op zijn minst, ongepaste activiteit. Van de mensen in de tweede categorie kan om diverse redenen echter niet hetzelfde gezegd worden.

Een gebruikelijke reden is dat je legitiem gekochte software op meer dan een computer in je eigen huis zet. Als je een desktop en een laptop hebt, waarom zou je dan twee exemplaren van een programma moeten kopen? Bij aankoop van zowel een desktop, een laptop, een smartphone, tablet of een of andere I-toestel, betaal je nu iedere keer opnieuw voor het besturingssysteem. Waarom? Als je twee cd-spelers hebt ga je toch ook geen twee exemplaren van een cd kopen? Je gaat toch ook geen nieuw exemplaar van een boek kopen voor elk familielid die het wil lezen? Waarom zou dat dan moeten voor software maar niet voor cd's en boeken? De immoraliteit of criminaliteit ervan ontgaat me. Hebben softwarefabrikanten meer rechten dan kunstenaars?

Anderen gebruiken vaak piraatsoftware om ernaar te kijken of het uit te proberen, iets dat vaak resulteert in een toekomstige aankoop. Softwarefabrikanten houden geen rekening met deze toekomstige verkoopsfactor wanneer ze zich beklagen over hun verliezen. Waarom niet? En wat is er eigenlijk mis met het uitproberen van iets voordat je het koopt? Als je een auto koopt wil je toch ook eerst een testrit doen voor je je geld op tafel legt? Ken jij, met uitzondering van (kleinere) ontwikkelaars die (kleinere) programma’s via het internet te koop aanbieden, een manier om software uit te proberen zonder die eerst te kopen?

Mensen pirateren ook vaak software die ze op een bepaald ogenblik voor een bepaalde taak nodig hebben; Ze zijn echt niet van plan die op permanente basis te gebruiken. Vermits er geen aankoop op volgt leidt zulke piraterij niet tot verlies van omzet, dus waar maken de softwarefabrikanten zich druk om? Dergelijke piraterij is niet anders dan het lenen van een cd of een boek, en het is perfect aanvaardbaar en legaal om dat te doen. Dus waarom is dat ook niet zo voor de software?

Welke invloed heeft piraterij van software op de economie en de technologische industrie als geheel? Ik zou het niet weten. Het is mij niet duidelijk of de Chinezen bijvoorbeeld Windows van Microsoft zouden kopen als ze het niet zouden kunnen verkrijgen via hun actuele kanlen. Ik weet echt niet hoeveel Chinezen het zouden kunnen betalen aan de prijs die Microsoft hanteert.

Welke invloed zou de uitroeiing van piraterij hebben op de ontwikkeling van software? Zou er meer software zijn als de beloning groter was? We worden nu al overspoeld. Geen ontwikkelaar lijkt vreselijk te worden ontmoedigd door de piraterij die er gaande is, en de fabrikanten zelf zijn voortdurend bezig met pogingen om de markt te verleiden en de concurrentie te verdrijven. Is het dat dat de ontwikkelaars aanmoedigt?

Software is van hetzelfde niveau als die kat in die zak. 

Het wordt vaak opgedrongen (probeer bijvoorbeeld eens een nieuwe computer te kopen met een ander besturingsprogramma dan Windows). Het werkt nooit zoals beloofd. Het vereist vaak meer middelen dan wordt beweerd. Het wordt verkocht onder soldenvoorwaarden (verkochte goederen worden niet teruggenomen!) met een ‘disclaimer’ die de fabrikant ontheft van verantwoordelijkheid voor alles en nog meer. Het ‘Service Agreement’ wordt na een tijdje vaak aangepast en als je je er niet mee akkoord verklaart kan je je aangekochte software niet meer gebruiken! Regelmatig krijg je een bericht dat je een ‘security upgrade’ moet doen maar je weet niet eens welke extra’s (denk aan je privacy!) ze nog allemaal op jouw computer installeren. Uiteindelijk, na een bepaalde periode wordt er geen ‘support’ meer gegeven. We mogen zelfs vermoeden dat softwarebedrijven opzettelijk defecte software op de markt brengen, zodat ze later ‘noodzakelijke upgrades’ kunnen verkopen.

Dit zijn dezelfde mensen die krokodillentranen plengen over piraterij.

Misschien heeft Microsoft DOS niet gestolen. De jongens die het ontwikkelden waren dom genoeg om het te goedkoop te verkopen en verdienden dus niet wat ze niet konden krijgen. Maar moet niet iedereen die dom genoeg is om zijn belang in een sector waarvan de producten zo gemakkelijk te kopiëren zijn bereid zijn om daarvan de gevolgen te dragen? Iedere dag opnieuw wordt erop gehamerd dat het kapitalisme een economisch systeem is dat risico’s met zich meebrengt. Binnen dat systeem moet iemand die investeert dan ook maar die risico’s maar evalueren. Vertel me niet dat Bill Gates en andere softwaretycoons de risico’s niet kennen.

Dus wat is het resultaat? De fabrikanten beweren dat ze geld verliezen. Misschien, misschien niet. Ze wisten waar ze aan begonnen. Niemand wringt hun arm om en ze gebruiken allemaal materiaal dat ontwikkeld is door anderen. Ze hebben de computer niet uitgevonden of de programmeertalen niet bedacht. Als ze de ideeën van anderen kunnen gebruiken voor hun eigen winst, waarom zouden anderen hun ideeën dan niet mogen gebruiken voor hun eigen winst? In het Engels bestaat er een uitdrukking die zegt: ‘A penny saved is a penny earned’. Ideeën hebben geen eigenaars. Fabrikanten liegen over hun software, waarom zouden ze dan niet liegen over de effecten van piraterij?Moeten we treuren om de tranen van de softwarefabrikanten die katten in zakken verkopen? Of zouden we niet net moeten lachen om hun verontwaardiging en zeggen dat ze krijgen wat ze verdienen?