Noch George Papandreou, noch Silvio Berlusconi hebben ontslag moeten nemen omdat ze verkiezingsnederlagen hebben geleden. George en Silvio waren helaas uitgespeeld. De twee zwakke schakels in de keten van regeringsleiders binnen de eurozone werden omvergeworpen door de markten (banken, verzekeringsinstellingen, hedge funds, pensioenfondsen...) en daarom konden hun Europese partners hen niet meer steunen. Met partners bedoelen we Angela Merkel, Nicolas Sarkozy, de leiders van de Europese Centrale Bnk ECB en de Europese Commissie die verklaarden hun plichten te vervullen en de brand te moeten blussen: de euro redden, Europa redden. En ook zichzelf.
Op minder dan 2 weken tijd worden drie mannen naar voor geschoven die de belichaming zijn van de staatsgreep door de markten.
Op 1 november werd Mario Draghi, bankier, vicepresident van investeringsbank Goldman Sachs-Europa, dat had geholpen Griekenland zijn rekeningen te maskeren om de toetreding tot de eurozone mogelijk te maken, daarna gouverneur van de Bank van Italië, voorzitter van de Europese Centrale Bank.
Begin november was in Griekenland, de bakermat van de democratie zelf, de suggestie van een referendum waarin de bevolking haar stem zou kunnen laten horen over een batterij strenge bezuinigingsmaatregelen, voldoende om de markten in een neerwaartse spiraal te sturen en haar vertegenwoordigers, de staatshoofden van de verschillende Europese landen, blijkbaar de ene hartaanval na de andere neurasthenieke crisis te doen krijgen.
Uiteindelijk was het resultaat dat George Papandreou, de Griekse eerste minister, het idee van een referendum introk, aftrad en een interim-regering werd geïnstalleerd onder leiding van Lucas Papademos, een voormalig vice-president van de Europese Centrale Bank en, o ironie, architect van de Griekse toetreding tot de Eurozone.
Eens Athene opgelost, kwam Rome onder vuur te liggen. Niet dat Italië vergelijkbaar is met Griekenland. Hoewel het niveau van de schuld ook hoog ligt, maar de grillen van Berlusconi, de bungabunga premier, waren niet meer voorspelbaar en dus niet onder controle. Maandag beslisten de beleggers collectief hem niet langer te vertrouwen aan het roer van de derde grootste economie van de Eurozone en stuurden de Italiaanse intresten op staatsleningen naar de hoogste crisisniveaus. Aan het eind van de week waren ze van hem af maar het idee van een stembusgang om hem te vervangen was voor hen nooit een optie geweest. “Het land heeft hervormingen nodig, niet verkiezingen", zoals Herman Van Rompuy, onze christendemocratische niet verkozen voorzitter van de Europese Raad, tijdens een laatse bezoek aan Berlusconi vrijdag, hun gedachten zo goed verwoordde.
Silvio Berlusconi buiten, Mario Monti binnen. Monti, neoliberale econoom, voormalig EU-commissaris voor het concurrentiebeleid van 1994 tot 2004, standvastig voorstander van de deregulering van de Europese markten en voorzitter van de Europese sectie van de Trilaterale Commissie, werd woensdag tot senator voor het leven benoemd en enkele dagen later premier van Italië over een regering van nationale eenheid gaande van het xenofobe Lega Nord tot de Democratische Partij, de belangrijkste linkse oppositie.
De mate van de verloochening van democratische en sociale rechten die de Griekse en Italiaanse bevolking hebben moen ondergaan is ongehoord. Hoewel Papandreou en Berlusconi niet met elkaar kunnen vergeleken worden en ze beiden model kunnen staan voor de incompetente en corrupte politicus, zijn ze wel alle twee ook verkozen: Papadreou in 2009 en Berlusconi in 2008. Vandaag zijn ze, wars van elke democratische procedure, aan de kant geschoven.
Time Magazine zegt: “Het feit dat de niet verkozen Papademos en Monti niet rechtstreeks verantwoording moeten afleggen aan het volk is geen probleem. Het is eigenlijk de reden dat ze worden aangesteld. Ze moeten in opdracht van de EU proberen het vertrouwen van de markten te herstellen door middel van zware besparingen, scherpe fiscale maatregelen en pijnlijke herstructureringen van de economie. De twee technocraten zijn aangesteld omdat er geen politici zijn die de kiezers kunnen opleggen wat de markten hebben besloten dat er gedaan moet worden.”
“De gekken hebben het asiel overgenomen", zegt econoom Pierre Larrouturou in een interview aan Mediapart. De financiers “die een massa mensen hebben geruïneerd vertellen ons nog steeds wat we moeten doen”, zegt de Frans-Griekse schrijver Vassilis Alexakis in echo daarop in een interview met Le Monde .
Het volgende luik speelt zich op zondag 20 november, in Spanje af. De geplande dood van de Spaanse regering, dit keer weliswaar mét verkiezingen. Exit de socialistische regering. Onder druk van de financiële markten besloot Zapatero om vervroegde verkiezingen te houden. Net zoals Brian Cowen ook al had gedaan in Ierland in 2010 om eveneens verslagen te worden en af te treden.
Waarom daarna niet doorgaan met het laten vallen en vervangen van gekozen regeringen? Deze week al is de rente op de Franse schuld gestegen tot 3.4% op donderdag. Als die rente tegen januari nog verder stijgt naar bijvoorbeeld 5 of 6% zal Sarkozy dan niet oproepen om een regering van nationale eenheid te vormen? Bijvoorbeeld onder leiding van Jean-Claude Trichet die net het voorzitterschap van de Europese Centrale Bank ECB heeft overgelaten aan Mario Draghi.
En quid België? Waarschijnlijk zullen de onderhandelende partijen geen zoveelste kans meer krijgen als ze tegen december geen akkoord vinden voor de begroting of als het resultaat ervan de markten ‘onvoldoende’ lijkt. Dan zal er niet meer gepraat worden over Vlamingen en Walen, links en rechts. Dan moeten de Credit Default Swaps (CDS) in de gaten worden gehouden, de beurstendensen, de koersen van onze banken, de spread tussen België en Duitsland...
Maar geen paniek, wij hebben immers ook technokraten.
